Drinkwater

Het winnen van grondwater voor drinkwater gebeurt in Utrecht door de drinkwaterleidingbedrijven Vitens en Oasen, de oppervlaktewaterwinningen zijn van Waternet. 

Om in te kunnen blijven inspelen op de toenemende drinkwatervraag, is het soms nodig een nieuwe winlocatie te ontwikkelen. Wanneer dit speelt, wordt aangeraden om in een vroeg stadium contact op te nemen met de experts van de RUD. Er spelen veel verschillende belangen en factoren een rol die invloed hebben op de geschiktheid van de locatie. Deze moeten allemaal afgewogen worden. Denk hierbij aan de impact op de natuur, op landbouw en op de bodem. Er wordt berekend wat het effect van de grondwateronttrekking is op de grondwaterstanden en wat de gevolgen hiervan zijn voor de in het gebied aanwezige belangen. Als de locatie is uitgekozen, moet een plan MER (milieueffectrapportage) worden opgesteld. Is dit traject goed doorlopen, dan kan de vergunning worden aangevraagd. De vergunning kan worden aangevraagd via het omgevingsloket. 

Grondwaterregels

Voor het gebied waar drinkwater wordt gewonnen en rondom de drinkwaterwinning zijn in de Omgevingsverordening grondwaterbeschermingszones vastgesteld. In deze zones gelden regels om de kwaliteit van het grondwater te beschermen voor de bereiding van drinkwater. De mate van bescherming hangt af van de kwetsbaarheid van de winning. Hierin wordt onderscheid gemaakt in de volgende zones:
1. Een Waterwingebied (waar de onttrekkingsbronnen staan);
2. Een Grondwaterbeschermingsgebied (kwetsbare winning);
3. Een Boringsvrije zone (minder kwetsbare winning);
4. De 100-jaarsaandachtsgebieden;
5. De Kwetsbare strategische grondwatervoorraad;
6. De Matig kwetsbare strategische grondwatervoorraad.

Wat moet u doen?

Wanneer u iets wilt ondernemen in een grondwaterbeschermingszone, controleert u allereerst waar deze liggen en of u daadwerkelijk binnen deze begrenzingen de activiteit gaat verrichten. U kunt op deze kaart nagaan waar de grondwaterbeschermingszones liggen. In deze zones gelden verboden en vrijstellingen van verboden. Deze vrijstellingen kunnen algemene vrijstellingen betreffen, vrijstellingen die dan wel moeten worden gemeld of gebied specifieke vrijstellingen. 
NB. U kunt deze controle natuurlijk ook via het Omgevingsloket uitvoeren.

Meldingen

Als de vrijstellingen moeten worden gemeld, zijn ook meldingsvereisten aangegeven (algemene vereisten en vrijstelling specifieke vereisten). Het is vanwege deze complexiteit niet mogelijk om deze hier allemaal toe te lichten. In de Omgevingsverordening van de provincie Utrecht staat welke activiteiten onder welke voorwaarden zijn toegestaan in deze gebieden. Veel activiteiten zijn toegestaan, zolang ze geen risico voor de bodem met zich meebrengen. Sommige activiteiten zijn verboden, zoals bodemenergie in grondwaterbeschermingsgebieden. Andere activiteiten mogen met een vrijstelling en moeten worden gemeld. Daarnaast worden aan sommige activiteiten uitvoeringseisen gekoppeld. Artikelen per onderwerp:

• Waterwingebieden: 3.6, 3.7, 3.11, 3.16 t/m 3.26; 
• Grondwaterbeschermingsgebieden: 3.6, 3.7, 3.11, 3.27 t/m 3.49;
• Boringvrije zones: 3.6, 3.7, 3.11, 3.50 t/m 3.64a;
• Beschermingszone oppervlaktewaterwinning: 3.6, 3.7 en 3.11;
• 100-jaarsaandachtsgebied: 3.6, 3.7, 3.11;
• Kwetsbare strategische grondwatervoorraad: 3.6, 3.7 en 3.11;
• Matig kwetsbare strategische grondwatervoorraad: 3.6, 3.7, 3.10 en 3.11.

Voor meldingen zijn geen meldingsformulieren beschikbaar. De melding dient slechts de vereiste info te bevatten. Meldingen kunnen worden ingediend bij het Omgevingsloket of neem contact op met de RUD Utrecht via ondergrond@rudutrecht.nl of 030 702 33 00. 

Let op: Activiteiten die zijn vrijgesteld van het verbod, maar meldingsplichtig zijn, moet u minimaal 4 weken voor de start ervan melden.

Zorgplicht 

In de grondwaterbeschermingszones is altijd de specifieke zorgplicht van toepassing (artikel 3.11). Drinkwaterwinning is een hoogwaardige functie en altijd kwetsbaar voor verontreiniging. Daarom moet iedereen die daar werkzaamheden uitvoert extra alert en zorgvuldig zijn op activiteiten die de kwaliteit van het grondwater negatief kunnen beïnvloeden. Voor activiteiten die zonder meer schadelijk zijn, of die mogelijk schadelijk kunnen zijn en vaak voorkomen, zijn in de Omgevingsverordening gerichte regels opgesteld. Het is echter ondoenlijk om alle mogelijk schadelijke activiteiten te benoemen. De specifieke zorgplicht dient als een vangnetbepaling. Daarmee worden activiteiten die niet onder andere regels in de verordening vallen, maar wel schadelijke gevolgen voor het grondwater kunnen hebben, ondervangen.

Onze toezichthouders bekijken of de winning binnen de vergunningsvoorschriften functioneert. Is dit niet het geval, dan wordt, gezien het openbare belang van de drinkwaterwinningen en de wettelijke verplichte leveringszekeringszekerheid die zij hebben, niet direct handhavend opgestreden. Zeker niet op 1 locatie. Er wordt vaak meer op grotere schaal gekeken hoe het leveringsnetwerk kan worden versterkt zodat de winning die op dat moment onder druk ligt, kan worden ontlast. Lijkt het erop alsof ontlasting er binnen nu en snel niet in zit, dan kan het misschien een optie zijn de capaciteit van de winning uit te breiden. Dan kom je weer terug bij vergunningverlening.

Momenteel zijn we  met Vitens bezig met een actualisatie van de voorschriften. Dat betekent dat we weer secuur door de voorschriften heen gaan die aan de vergunning zijn verbonden om te kijken of ze nog wel dekkend, naleefbaar, handhaafbaar zijn.
 

De RUD toetst de meldingen en verleent de vergunningen namens de provincie Utrecht en houdt toezicht op de naleving hiervan. Onze toezichthouders letten hierbij bijvoorbeeld op of boringen volgens de regels worden uitgevoerd, de hoeveelheid grondwater die wordt onttrokken en of bodemenergiesystemen functioneren volgens de voorschriften. Daarnaast surveilleren onze toezichthouders.

Daarnaast zijn wij altijd bereid uw vragen te beantwoorden of u te helpen, om vast te stellen of voor een bepaalde activiteit nu wel of geen vergunning of melding nodig is.