'Amersfoort heeft de deur voor ons open gezet'
Elke woensdag werken José en Irene in Amersfoort. Voornamelijk in het stadhuis, maar een wandeling staat ook regelmatig op het programma. Bijvoorbeeld door De Nieuwe Stad, één van de projecten waar zij als ROM (ruimtelijke ontwikkeling en milieu)-adviseur voor werken. Op deze plek vlak bij het centraal station, met de oude Prodent-fabriek als middelpunt, groeit een wijk met horeca, bedrijven en woningen. José: “Daar rondlopen, maakt het werk tastbaar. Het gebied verandert en wij dragen daaraan bij.”
De Nieuwe Stad is een wijk in transitie. Momenteel zijn er bedrijven en horeca gevestigd, maar in de toekomst komen er ook woningen. Woningen en bedrijvigheid zijn niet zonder meer te combineren. Maar door de verschillende functies goed op elkaar af te stemmen en maatregelen op maat te nemen, is veel mogelijk. Zeker voor een gebied als de Nieuwe Stad is dit essentieel; hier wordt ingezet op een 18-uursdynamiek. Dit betekent 18 uur per dag bedrijvigheid en daarmee potentiële overlast vanwege geluid of geur. “Met onze adviezen maken wij inzichtelijk waar milieuknelpunten te verwachten zijn en wat nodig is om deze op te lossen. Ook denken we mee over waar juist kansen zijn voor bijvoorbeeld het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. Zo ondersteunen wij de gemeente op weg naar een Nieuwe Stad waar het prettig is om wonen en te verblijven,“ vertelt José.
80-20
Dit voorbeeld illustreert het verschil tussen het milieuvak en milieu-advies geven voor ruimtelijke ontwikkeling. Irene: “Het RO-adviesvak betekent helemaal vooraan in de planvorming of bij ruimtelijke ontwikkelingen meedenken. Het gaat verder dan het de vraag ‘voldoet dit wel of niet aan de regelgeving’. Er komt meer maatwerk bij kijken.” José vult aan: “Advisering over ruimtelijke ontwikkeling draait om een goede leefomgeving en ruimte voor bedrijven. Je weegt belangen af, en oordeelt niet alleen juridisch. Je denkt ook vanuit het perspectief van bewoners. Het vraagt een bredere blik.” En die brede blik is wat José en Irene, - en mede-ROM-adviseurs Bart en René - toevoegen aan de kennis van milieuspecialisten. “De beoordeling van ruimtelijke plannen is 80% milieukennis en 20% RO-kennis en het proces vormgeven. Maar ook weten wanneer je naar de wethouder gaat en luisteren,” zegt José. “Een ROM-adviseur vertaalt de vraag van de deelnemer op de juiste manier naar de specialisten. Je zorgt ervoor dat duidelijk is wat de gemeente wil weten,” vult Irene aan.
Extra stap
Het geven van ROM-advies is nieuw voor de RUD, maar past helemaal in de ontwikkeling van uitvoeringsdienst voor-, naar ook partner van de deelnemers. José: “In de kadernota hebben we beschreven hoe we door willen ontwikkelen. Amersfoort heeft vorig jaar de deur voor ons open gezet, wetende dat we het ROM-advies nog niet op de rit hadden.” Zo gaf de gemeente de RUD de kans om te leren. En met succes: na een pilot van een half jaar, werd de opdracht uitgebreid. Hierdoor konden Irene en Bart als ROM-adviseur bij de RUD aan de slag en bestaat het team ROM-advies nu uit vier personen. Naast Amersfoort vragen ook de gemeenten Baarn, Leusden en Soest om hun inzet door aan te schuiven bij de omgevingstafels. José: “Het is soms nog zoeken binnen de organisatie. We hebben veel collega’s die ons met hun kennis kunnen helpen, maar voor advies bij ruimtelijke ontwikkelingen moeten we toch een stap extra zetten en ook aansluiten bij de fase waarin een ontwikkeling zich bevindt. Een eerste ambtelijke verkenning voor een transitie van een gebied vraagt een ander advies dan een concreet plan voor de realisatie van een appartementengebouw. Het is pionieren, maar met elk project komen we verder.”
Milieubelang
De rol van de RUD in Amersfoort is: ervoor zorgen dat bij oplossingen in ruimtelijke ontwikkeling het milieubelang wordt gehoord. José: “We stellen onszelf altijd de vraag: wat is vanuit milieu nodig om dit mogelijk te maken.” In sommige gevallen volstaat meer (milieu)onderzoek niet en zal een plan terug moeten naar de tekentafel. Dit is het geval als een goed woon- en leefklimaat niet gegarandeerd kan worden of een ontwikkeling het milieu te veel belast. Irene: “In onze ruimtelijke advisering sluiten we aan bij de visie die we als RUD uitdragen: ‘we werken aan een schoon milieu, natuurbehoud en een veilige leefomgeving’.”
Nieuwe thema’s
Om de vraag ‘wat is vanuit milieu nodig’ goed te beantwoorden, spelen naast klassieke thema’s als geluid, geur en bodem ook nieuwe thema’s een rol. Zoals stikstof. Stikstof kan al relevant zijn bij de bouw van één woning, vooral omdat nu ook de uitstoot tijdens de bouw meegerekend moet worden. Voor grotere projecten is vaak stikstofruimte nodig. Ook op dit thema denkt de RUD mee, door uitstoters in kaart te brengen of te adviseren over logische maatregelen. José: “De stikstoftaken van de RUD zijn vooral gericht op de provincie, maar we kunnen dit breder trekken richting gemeenten.” Irene: “Ook nieuwere onderwerpen als zoals lichthinder, natuurinclusief ontwikkelen, hittestress, ondergrond, duurzaamheid, gezondheid en klimaatadaptatie zijn steeds meer een onderdeel van ons werk.”
Nieuwe opdrachtgevers
Het werken voor Amersfoort bevalt Irene en José goed, en heeft meer voordelen dan alleen vakinhoudelijke. José: “We geven niet alleen advies, maar zorgen ook voor een betere aansluiting tussen de gemeente en de RUD.” Ook binnen de RUD worden de onderlinge verbindingen versterkt en collega’s leren bij. “We worden in de volle breedte beter,” vindt José. In 2023 gaan de ROM-adviseurs de kwaliteit van de adviezen verder verbeteren. Irene: “Onze adviezen moeten Raad van State-proof zijn, aansluiten bij de vraag, uitnodigend én begrijpelijk zijn voor de collega’s bij Amersfoort.” En voor collega’s bij andere gemeenten: Irene en José er zijn klaar voor om ook voor nieuwe opdrachtgevers aan de slag te gaan.